Relevante ontwikkelingen
Onze leefomgeving is voor mens en dier robuust en veerkrachtig
Handreiking groen in en om de stad
De ministeries van Binnenlandse Zaken en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit hebben met verschillende partners de handreiking groen in en om de stad (GIOS) opgesteld. De handreiking geeft adviezen om te zorgen dat groen volwaardig wordt meegenomen in planvormingsprocessen. Het bevat richtlijnen voor de aanleg van groen op verschillende schaalniveaus. Voldoende groen in en om de stad is van groot belang voor mens, dier en natuur en zorgt ook voor een klimaatadaptieve gebouwde omgeving. Tevens gaat de handreiking in op een financiële verkenning naar de kosten en baten van de groenopgave in de stad en is een juridische verkenning van de groenambities op nationaal niveau opgenomen. De uitkomsten van de verkenningen in de handleiding Groen in en om de Stad geven het huidige kabinet handvatten om de vervolgaanpak te bepalen.
Europese natuurherstelwet
Na een lang traject van onderhandelingen is eind 2023 de inhoud van de Europese natuurherstelwet bekend geworden. In juni 2024 is deze wet van kracht geworden. Lidstaten zijn verplicht om maatregelen te nemen om beschadigde ecosystemen te herstellen. De wet bevat ook een aantal specifieke doelstellingen onder andere over ecosystemen van bossen, landbouw en steden. De doelstellingen krijgen uiterlijk in 2030 een nadere uitwerking via nationale herstelplannen. Dat geeft meer duidelijkheid over de impact van de wet op de gemeente en de activiteiten die daar uit voortvloeien.
Onze leefomgeving is gezond en veilig;
Drinkwater
Als gevolg van klimaatverandering en een afname van de aanvoer van water kunnen in de toekomst niet bij alle nieuwbouwlocaties drinkwateraansluitingen gegarandeerd worden. Daarnaast staat de drinkwaterkwaliteit van de Drentsche Aa onder druk door een toename van overschrijding van bestrijdingsmiddelen. We brengen de risico’s in beeld en stellen een handelingsperspectief op waarin we ook onderzoeken hoe we het drinkwatergebruik in onze gemeente kunnen beperken.
Geurbeleid
In Groningen-West was tot 31 januari 2024 een convenant van kracht over de geluid- en geursituatie in relatie tot woningbouw. In tegenstelling tot geluid geldt voor geur geen wettelijk kader. Nieuw geurbeleid is noodzakelijk om je toekomstige bewoners te beschermen, maar ook ruimte te blijven bieden voor bedrijfseconomische ontwikkelingen.
Bodemdaling
Met name de oostkant van de gemeente Groningen kleurt rood op de interactieve bodemdalingskaart 2.0 van het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-informatica. Naast verdroging en oxidatie van veenweidegebieden speelt in Groningen de gaswinning als grote veroorzaker van bodemdaling. Bodemdaling leidt tot stijgende kosten aan gebouwen en infrastructuur. Ook de infrastructuur voor de energietransitie staat onder druk door bodemdaling. Jaarlijks stoten de oxiderende veengronden in Nederland evenveel broeikasgassen uit als twee miljoen personenauto’s.
In alles wat we doen in de openbare ruimte staat leefkwaliteit voorop
Landelijk gebied
Verduurzaming van de landbouw is nodig om te voldoen aan de landelijke en Europese doelen voor natuur (verminderen stikstofdepositie), water en klimaat. Het budget dat door het vorige kabinet was gereserveerd voor de verbetering en herstel van de natuur én om de landbouwtransitie te stimuleren, is echter geschrapt in het Hoofdlijnenakkoord. Wel wordt in het hoofdlijnenakkoord, met ingang van 2026, 500 miljoen uitgetrokken voor agrarisch natuurbeheer. Wat dit gaat betekenen voor Groningen is nu nog onzeker.
De druk op de openbare ruimte
De druk op de openbare ruimte is groot. Door de groei van de gemeente worden plekken drukker en groeit ook de mobiliteit. De auto blijft een groot beslag leggen op de openbare ruimte. Vanwege de nieuwe energie infrastructuur en de noodzaak tot meer ruimte voor water en groen, neemt de druk verder toe. Er is ruimte nodig voor de verzwaring van het elektriciteitsnet (dikkere leidingen en grotere transformatoren) en voor duurzame warmte (ondergrondse warmte leidingen en bovengrondse warmte overdracht stations). Om de gemeente klimaatbestendig te houden is tevens ruimte nodig voor waterberging en koelteplekken (bomen). Niet alles kan overal, er is behoefte aan sturing en afstemming.
Monumenten
Het vroegere begrip 'Monumenten' dekte een aantal jaar geleden alleen de lading van 'monumentwaardige gebouwen'. De aanpassing van de monumentenwet naar erfgoedwet laat zien dat die 'gebouwenvlag' de lading niet meer dekt. Erfgoed is een breder begrip geworden en kan gezien worden als de optelsom van alle menselijke ontwerpen en ingrepen in het (stedelijk) landschap, waarbij de meest zeldzame de monumentstatus krijgen. Groen Erfgoed (parken, cultuurhistorisch landschap) is daarbij een apart begrip geworden (ook apart gedefinieerd in de Erfgoedwet). Met de integratie van Erfgoedbepalingen uit de Erfgoedwet in de Omgevingswet is het beleidsveld minder sectoraal geworden. Afwegingen vinden integraler plaats. Behalve voor groen Erfgoed is er de laatste jaren ook meer aandacht gekomen voor agrarisch erfgoed (in Groningen ook samenhangend met de bevingsproblematiek) en voor vroeg industrieel erfgoed, zoals fabrieken en industrieterreinen uit de negentiende en begin twintigste eeuw.
Onderhoud openbare ruimte
Waar het beheer zich in de afgelopen decennia vooral richtte op het schoon, heel en veilig in stand houden van de bestaande openbare ruimte, zien we tegenwoordig duidelijk meer opgaven en kansen in het beheer van de openbare ruimte. Met onze nieuwe beheerstrategie (beoogde vaststelling voorjaar 2025) zien we kansen om in het beheer van de openbare ruimte substantieel bij te dragen aan de uitdagingen van deze tijd en aan de doelen die we ons daarin als gemeente hebben gesteld, denk aan klimaatadaptatie, circulariteit, energietransitie, biodiversiteit, inclusiviteit en gezondheid. Dat betekent bijvoorbeeld dat we het gras niet overal meer kort maaien omdat dat beter is voor de biodiversiteit, dat we bij vervanging van verharding kijken of een deel daarvan kan worden omgevormd naar groen of dat we voorzieningen toevoegen die meer uitnodigen tot ontmoeting en bewegen.
Om de kansen van inwoners in de noordelijke wijken te vergroten, kiezen we ervoor om ongelijk te investeren in onze gemeente. Dat doen we ook op het gebied van onderhoud: we hanteren in de noordelijke wijken een hoger onderhoudsniveau dan in de andere wijken. Om dat te bereiken zetten we daar sinds 2023 extra in op het schoonhouden van verhardingen en groen en voeren we extra reparaties uit aan trottoirs. We versterken de biodiversiteit in de gemeente door extra ecologische beheermaatregelen.
Daarnaast zien we landelijk een ontwikkeling waarbij voor de inzet in het reguliere onderhoud nadrukkelijker aansluiting wordt gezocht bij de beleving van bewoners. Beheer meer afgestemd op de lokale beleving van inwoners in plaats van eenduidige kwaliteitsdoelen die voor de hele gemeente zijn vastgesteld. We participeren in een meerjarig landelijk onderzoek naar de mogelijkheden hiertoe en de effecten die dit heeft op de kwaliteitsbeleving van de openbare ruimte.
Ook op het gebied van water spelen belangrijke ontwikkelingen. De invoering van de Omgevingswet heeft onder meer als gevolg dat een gemeentelijk water- en rioleringsplan (GWRP) niet langer verplicht is. We vervangen dit door het Programma Water en Riolering. Het heeft een sterke relatie met Uitvoeringsagenda klimaatbestendig Groningen.
Afval en grondstoffen
We vinden het belangrijk om allerlei groepen te betrekken bij de doelstelling Groningen Afvalvrij 2030. We zijn tenslotte van hun afhankelijk om dit doel te bereiken. Hiervoor zoeken wij de samenwerking op met inwoners, organisaties in de wijken, bedrijven, woningbouwcorporaties en andere relevante organisaties. In 2025 zetten we nog meer in op gedrag om delen, lenen, repareren, hergebruiken en bewust kopen, te stimuleren. Daarmee wordt voorkomen dat afval ontstaat. Ook doen we verder onderzoek naar zwerfvuil dat drijfvuil wordt en de juiste aanpak om dit te voorkomen. De nieuwe middelen voor zwerfafval vanuit de landelijke Single-Use Plastic-regeling bieden kansen om nog volledigere aanpakken te ontwikkelen om zwerfvuil te voorkomen. Ook in 2025 zullen we via Groningen Schoon Dankzij Mij-acties ons blijven inzetten voor bewustwording en betrokkenheid bij zowel jonge als oudere inwoners met als doel een schone leefomgeving te behouden. In het kader van een pilot zullen milieustewards het thema textiel opnemen in hun educatieve lessen, waarbij kinderen zullen leren over hergebruik en reparatie en dat textiel een waardevolle grondstof is.
We hebben een voorstel voorbereid over hoe we gebruik kunnen maken van een Burgerberaad om de kracht van de inwoners van Groningen te benutten bij het behalen van het doel van Groningen Afvalvrij 2030. In 2025 kunnen we overgaan tot de uitvoering van het burgerberaad.
Om van de circulaire economie een blijvende beweging te maken is het noodzakelijk samen te werken met kennisinstellingen, ondernemers en bewoners. Voorbeelden zijn het samenwerken aan praktische en circulaire leerlijnen ten aanzien van een circulaire economie en het ontwikkelen van circulaire producten binnen het MBO-HBO en de RUG. Concreet doen we dat voor grondstofstromen waar we nog geen gesloten keten voor hebben, denk aan textiel en hout. Dit zijn trajecten die jaren vergen om te ontwikkelen, maar wel noodzakelijk zijn om de doelstelling Groningen Afvalvrij 2030 te behalen. Ook nemen we op landelijk niveaus deel aan diverse overlegcircuits om het rijksbeleid te beïnvloeden met betrekking tot grondstoffenhergebruik en circulariteit.
Uw raad heeft in 2024 ingestemd met de realisatie van de circulariteitshub. We streven ernaar om in 2025 met de ontwerpfase te beginnen. Tevens hebben we in 2024 samen met onze samenwerkingspartners in het onderwijs en bedrijfsleven de Textielhub geopend. De achterliggende gedachte is om door middel van samenwerking een circulaire textielindustrie te bewerkstelligen. Daarnaast hebben we in 2024 de grondstoffencatalogus gelanceerd. Met de komst van de grondstoffencatalogus maken we onze grondstoffen inzichtelijk en stellen we ze beschikbaar aan de potentiële nieuwe verwerkers om hoogwaardigere producten van te maken. Met behulp van deze catalogus en meerdere hubs zoals de Circulariteitshub en de Textielhub zullen we meer innovaties en gesloten ketens kunnen realiseren rondom andere grondstofstromen en zorgen we voor meer hergebruik van onze grondstoffen.