Relevante ontwikkelingen
Stimulering samenlevingsopbouw
Sociale basis
In de overkoepelende nota ‘De sociale basis, voor elkaar’ 2023-2026 beschrijven we het belang van een sterke samenhang in de samenleving, in de wijken en dorpen van onze gemeente. Door het versterken van de bestaande, herkenbare sociale infrastructuur, ondersteunen we het werken aan een sterke samenhang en werken we aan het versterken van de sociale basis. We hebben nieuw beleid ontwikkeld of beleid opnieuw vastgesteld. Daarvoor werken we aan de acht actielijnen; sociaal-culturele accommodaties, ouderen (inclusief dementie), eenzaamheid, mantelzorg, vrijwilligerswerk, sociaal werk, bewonersorganisaties en -initiatieven en de doorgaande dialoog. De actielijnen mantelzorg, eenzaamheid, vrijwilligers en sociaal-culturele accommodaties en het uitvoeringsprogramma ouderen zijn volop in de uitvoering. We werken verder aan de actie lijnen bewonersorganisaties en -initiatieven en sociaal werk en zetten in op de doorgaande dialoog met inwoners en samenwerkingspartners.
Diversiteit
Er wordt jaarlijks uitvoering gegeven aan de diversiteitsagenda 2.0. In 2025 zal de realisatie van de twee slavernijmonumenten - die verwijzen naar het WIC- en VOC slavernijverleden van de gemeente - vorm krijgen. Daarnaast zal de uitvoering van het actieplan antiracisme een prominente rol gaan spelen. Met het programma Veilige Steden werken we aan het tegengaan van grensoverschrijdend gedrag. In 2025 staat dit onderwerp hoog op de maatschappelijke agenda.
Publieke gezondheid
De gezondheidszorg en GGZ worden steeds duurder en wachtlijsten worden langer. Ook in Groningen zien we grote uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld mentale gezondheid en middelengebruik. Om deze uitdagingen aan te gaan is een omschakeling in denken in preventie hierbij noodzakelijk. Het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) vragen om een andere manier van kijken naar en werken aan onze uitdagingen in het sociaal en medisch domein. Met het IZA streven we naar een regionale samenwerking waarbij de noodzakelijke transformatie van zorg naar preventie moet worden bewerkstelligd. Het GALA geeft richting aan lokale keuzes op het gebied van sport, gezondheid en sociale basis. Beide akkoorden hebben een specifieke uitkering (SPUK) om inhoud en uitvoering te geven aan de plannen die in het regioplan (IZA) en regioplan mentale gezondheid , behorende bij de regiovisie en het lokale plan van aanpak (GALA) zijn beschreven. Beide akkoorden zijn gestart in 2023 en lopen t/m 2026. Vanuit deze akkoorden werken we aan het inrichten van vijf ketenaanpakken: Kansrijke Start, de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), Kinderen op Gezond Gewicht, Valpreventie en Welzijn op Recept (WoR). Landelijk wordt met het nieuwe regeerakkoord echter bezuinigd op publieke gezondheid: er zijn geen structurele middelen beschikbaar en incidentele transformatiemiddelen zijn alleen aan zorginnovatie verbonden.
Passende ondersteuning
Jeugdhulp
Het mentale welzijn van kinderen en jongeren is steeds meer onder druk komen te staan. En we zien dat ouders soms moeite hebben met opvoeden. Het landelijke beeld is dat jeugdzorg steeds meer gaten dichtloopt die ontstaan door problemen op andere gebieden zoals onderwijs, GGZ zorg, wonen, meervoudige problematiek van ouders en de verandering van sociale normen. Binnen de landelijke Hervormingsagenda Jeugd 2023- 2028 is een reeks maatregelen opgesteld om passende jeugdhulp steeds meer in de context van het gezin en de nabije omgeving te organiseren. Hierbij opgemerkt dat het budget voor jeugdhulp de komende jaren onder druk staat.
De maatregelen hebben in grote lijnen betrekking op de reikwijdte van de Jeugdwet en op het gebied van het voorkomen en verminderen van jeugdhulp. Daarnaast bevat de Hervormingsagenda Jeugd ook maatregelen op het gebied van inkoop. Deze agenda is niet los te zien van de ontwikkeling rondom het versterken van lokale teams en ondersteunende verbetermaatregelen op andere beleidsterreinen zoals onderwijs en bestaansrecht. Naast de landelijke Hervormingsagenda Jeugd is de andere landelijke pijler waar wij ons gemeentelijk beleid aan toetsen het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. In het Toekomstscenario staan kinderen en volwassenen die thuis te maken krijgen met onveiligheid centraal. Zij moeten kunnen rekenen op tijdige en passende hulp, ondersteuning en bescherming, waarbij alleen wordt ingegrepen als dat nodig is.
Hier geven wij in Groningen samen met de regio invulling aan. Voor kwetsbare kinderen en jongeren (en gezinnen) die in complexe situaties opgroeien, werken we in Noord Nederland samen aan een vernieuwend dekkend zorglandschap. Samenwerking in (boven)regionaal verband met (Groninger) gemeenten, onderwijs en de maatschappelijke partners is en blijft belangrijk en zetten wij voort. We zullen waar mogelijk gaan sturen op het goed verdelen van schaarste van menskracht in de jeugdzorg zodat de meest kwetsbare kinderen en jongeren op onze hulp kunnen vertrouwen.
Wij willen dat onze kinderen en jongeren in de gemeente Groningen zonder zorg(en) en met gelijke kansen kunnen opgroeien en zich vrij en veilig kunnen ontwikkelen. Meer jeugdhulp is naar ons idee niet zonder meer de oplossing. We pakken de omstandigheden aan en bieden gezinnen gerichte ondersteuning aan. Het is belangrijk dat we het gedrag van kinderen minder problematiseren en minder medicaliseren. De aanpak voor hulp en ondersteuning is in Groningen laagdrempelig, zo thuis en lokaal mogelijk rondom het kind en het gezin georganiseerd. De ontwikkeling van de Basis jeugdhulp, georganiseerd door WIJ Groningen, draagt hier aan bij. Deze lijn zetten we met lef en daadkracht voort. Voor het komende jaar zien we kansen om de individuele jeugdhulp te verminderen door te investeren in preventie en verdere transformatie en collectivering van de jeugdhulp.
Maatschappelijke ondersteuning
Bij het nastreven van onze doelen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning werken we nauw samen met WIJ Groningen en met de door ons gecontracteerde zorgaanbieders. We zijn wettelijk verplicht om via aanbestedingen contracten af te sluiten met zorgaanbieders, maar dit biedt ook kans om te sturen op de samenwerking. Met die samenwerking hopen we te komen tot betere resultaten en het hoofd te bieden aan de toenemende vergrijzing en de daarbij horende financiële uitdagingen. In 2025 treffen we voorbereidingen voor een nieuwe overeenkomst voor het gebiedsondersteunend netwerk (GON = dagbesteding, individuele begeleiding en kortdurend verblijf), het collectief vervoer en woonvoorzieningen (denk aan aangepaste keukens of badkamers).
Beschermd Wonen
Rondom het thema Beschermd Wonen werken de Groninger gemeenten samen via het regionale programma Beschermd Wonen & Opvang (BW&O). We werken hierin naast diverse andere thema en bedrijfsvoeringszaken inhoudelijk gezamenlijk aan de transformatie van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis. Hierin zijn diverse regionale en lokale acties in gang gezet.
Zorg en Veiligheid
Maatschappelijke Opvang
De landelijke ambitie om in 2030 geen dakloosheid meer te kennen moet worden vertaald naar de regio en de lokale gemeenten. We investeren in de fundamentele visie op het voorkomen en tegengaan van dakloosheid. En dat is: wonen eerst. Door preventief meer, slimmer en integraler in de keten samen te werken voorkomen we dat mensen in dakloosheid terecht (dreigen te) komen. Voor de mensen die al dakloos zijn zoeken we naar (on)conventionele oplossingen om een stabiele woonplek te realiseren.
Op het snijvlak van zorg en veiligheid zien we een aantal complexe uitdagingen in Groningen. Dat beeld wordt ook gezien in andere grote steden. We zien groepen inwoners vastlopen in de complexiteit van de verschillende systemen en willen voorkomen dat zij hier de dupe van worden en dat overige inwoners hier ernstige hinder van ondervinden. Het gaat niet om grote groepen inwoners. De maatschappelijke impact is wel groot. Enkele incidenten kunnen leiden tot grote inzet, veel onrust en helaas ook slachtoffers, die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden.
Zorg en veiligheid
We zien een toename in complexe casuïstiek, waarbij mensen zich in een kwetsbare en onveilige situatie bevinden. Onze focus ligt op meerdere thema’s: prostitutiebeleid, de aanpak mensenhandel, jeugd en veiligheid, voor- door- en nazorg detentie, personen met onbegrepen gedrag en de ketenveldnorm. We zien in al deze thema’s een vergrote, tweeledige druk op het sociaal domein. Enerzijds heeft het sociaal domein te maken met beperkte middelen en anderzijds neemt, mede door toenemende problematiek, een trend van ambulantisering en schaarste op het gebied van beveiligde bedden, de verwachting van het sociaal domein toe. We investeren in het organiseren van passende opvang en ondersteuning voor deze doelgroep en we hebben meer focus op preventieve middelen in een vroeg stadium. Vroegsignalering, immers, voorkomt escalatie en de mogelijke inzet van zwaardere zorg. En tegelijkertijd investeren we in toezicht op partijen die zorg en ondersteuning aanbieden, opdat zorgmiddelen die hiervoor worden aangewend rechtmatig worden ingezet. En dat de mensen de benodigde zorg en ondersteuning ontvangen.
Om te komen tot een oplossing voor deze uitdagingen hebben we aandacht voor zowel interne, als externe implicaties. Zo scherpen we beleid aan, grijpen we in waar nodig bieden we tegelijkertijd perspectief aan onze inwoners. Dit vraagt een intensieve samenwerking tussen zorg- en veiligheidspartners. We willen toewerken naar een systeem waarbij deze groep inwoners geholpen wordt en centraal staat.
Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV)
In de LVV bieden we opvang en begeleiding aan vreemdelingen zonder recht op opvang of verblijf. De LVV komt per 1-1-2025 als zodanig te vervallen. Met het beëindigen van de convenanten en de financiering van het Rijk; is de doelgroep nog niet verdwenen. Daar willen we de locatie (Helsinkiweg) geschikt maken voor de opvang en begeleiding van meerdere doelgroepen; waaronder ongedocumenteerden. Zo maken we efficiënt gebruik van de beschikbare bedden en blijven we opvang met perspectief bieden in een andere setting. Daarnaast blijven we ons, samen met ketenpartners inzetten om overlast van ongedocumenteerden tegen te gaan, te begrenzen en te bewegen tot terugkeer. Vrijwillig waar mogelijk; gedwongen waar nodig.